Zaćma

Upływu czasu nie da się zatrzymać, wraz z wiekiem starzeje się cały nasz organizm. W przypadku skóry czy mięśni proces starzenia możemy opóźnić dzięki odpowiednim ćwiczeniom i kosmetykom. W przypadku oczu takich możliwości nie mamy.

Kiedy powstaje zaćma

W ponad 90% zaćma spowodowana jest wiekiem. Po 60. roku życia soczewka stopniowo mętnieje, pogarszając komfort widzenia, może być nawet przyczyną ślepoty.

W zdrowym oku soczewka jest całkowicie przeźroczysta i pozwala na dokładnym skupianiu promieni światła na siatkówce, dzięki temu ostrość widzenia jest doskonała. Wraz z wiekiem, soczewka traci swoją elastyczność, zaczyna też tracić przeźroczystość. Zmiany te powodują, że stopniowo pogarsza się ostrość widzenia, coraz trudniej jest właściwie określić odległość, rozróżnić odcienie kolorów. W stanie zaawansowanym chory całkowicie traci wzrok, na szczęście zmiany są odwracalne.

Zaćma rozwija się w obu oczach, ale z reguły w jednym szybciej, a w drugim wolniej, co pozwala na zachowanie ograniczonego widzenia do czasu wykonania operacji.

Poza wiekiem, zaćma może być efektem długookresowego zażywania sterydów, cukrzycy lub wadą wrodzoną. Na zaćmę częściej narażone są osoby pracujące w oddziaływaniu pola elektrycznego, hutnicy, pracownicy zakładów chemicznych. Zaćma częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.

Objawy zaćmy

Mętnienie soczewki to proces długotrwały, zmiany chorobowe są bardzo powolne i niezauważalne. Zaćma najczęściej wykrywana jest podczas rutynowego dobierania szkieł, kiedy lekarz ma problemy z dopasowaniem odpowiedniej sfery. U osób, które nie noszą okularów, zaćma wykrywana jest już w stanie bardzo zaawansowanym.

Najbardziej charakterystyczne objawy zaćmy to:

• zmniejszająca się ostrość widzenia – nie pomagają coraz silniejsze szkła,
• gorsze widzenie w dali (zamglone),
• gorsze widzenie przy jasnym świetle,
• zmiana koloru źrenicy z czarnego na szary.

Stopień nasilenia objawów zaćmy jest sprawą indywidualną i zależy od kierunku rozwoju zaćmy. Mętnienie soczewki może następować od jej środka, wtedy objawy są silniejsze lub od obrzeży do środka, wtedy ostrość widzenia pogarsza się nagle.

Leczenie zaćmy

Tylko w początkowym stadium można leczyć zaćmę farmakologicznie. Stosuje się krople do oczu, które opóźniają proces mętnienia soczewki. W przypadku zaawansowanej zaćmy, stosowany jest zabieg operacyjny, polegający na wymianie zmętniałej soczewki na soczewkę syntetyczną. Operacja zaćmy jest zabiegiem całkowicie bezpiecznym i większość placówek wykonuje ją w ramach zabiegów jednego dnia. Dawniej lekarze kwalifikowali do zabiegu przy tzw. zaćmie dojrzałej, obecnie uważają, że czym szybciej, tym lepiej.

Operacja zaćmy refundowana jest przez NFZ, ale ilość kontraktowanych zabiegów jest niewspółmiernie mała do potrzeb. Czas oczekiwania wynosi od 1,5 do 3 lat, w zależności od regionu i placówki. NFZ refunduje tylko soczewki likwidujące zaćmę, natomiast nie korygują one istniejącej wady wzroku, a więc po zabiegu nadal trzeba nosić okulary.

Usunięcie zaćmy można przeprowadzić także w placówkach prywatnych. Koszt waha się od 2 tys. zł do 3 tys. zł od oka, ale wszczepiane soczewki dodatkowo korygują krótkowzroczność lub nadwzroczność i oczywiście termin oczekiwania jest znacznie krótszy i wynosi ok. jednego tygodnia.

Operacja zaćmy wykonywana jest przy pomocy aparatów ultradźwiękowych, którymi rozbija się stwardniałą soczewkę. Następnie z torebki soczewkowej usuwane są wszystkie drobiny starej soczewki i wszczepiana jest nowa. Chory po zabiegu natychmiast odzyskuje ostrość widzenia, ale przez kilka tygodni nie wolno mu dźwigać ciężkich rzeczy, schylać się i wykonywać ciężkich prac. Powinien także zakrapiać oko specjalnymi kroplami przepisanymi przez lekarza.

Zaćma wtórna

U około 10% pacjentów po wymianie soczewki rozwija się zaćma wtórna. Może się ona ujawnić po kilku miesiącach lub po kilku latach. Dlaczego pojawia się zaćma wtórna? Podczas zabiegu wymiany zmętniałej soczewki naturalnej na soczewkę syntetyczną, pozostawiana jest w oku tylna torebka soczewki, na której osadza się nową soczewkę. To właśnie zmętnienie tej tylnej torebki jest przyczyną zaćmy wtórnej. Na szczęście jej korekta jest właściwie zabiegiem kosmetycznym. Wykonywana jest za pomocą lasera neodymowo-yagowego przy znieczuleniu miejscowym. Już po 30 minutach pacjent nie tylko odzyskuje pełną ostrość widzenia, ale może samodzielnie wrócić do domu.

Zaćma wrodzona

Niektóre choroby matki przebyte w okresie ciąży (różyczka, grypa, żółtaczka zakaźna), mogą powodować uszkodzenie oka u noworodka. Zmiany w soczewce mogą być spowodowane także czynnikami genetycznymi lub dziedzicznymi.

Jeżeli zaćma wrodzona rozpoznana jest zaraz po urodzeniu, zabieg przeprowadzany jest w ciągu kilku tygodni, to zapewnia dziecku prawidłowy rozwój.

Nie zawsze jednak możliwe jest rozpoznanie mętnienia soczewki w tak wczesnym wieku. O nieprawidłowościach w działaniu soczewki mogą świadczyć takie zachowania dziecka, jak:

• tarcie oka piąstką,
• przysuwanie przedmiotów do oka,
• nieprawidłowe chodzenie,
• niepoznawanie otoczenia.

Leczenie polega na wykonaniu operacji zastąpienia uszkodzonej soczewki soczewką syntetyczną.